Previous Next

چشمه گمبان ارسنجان

شهرستان ارسنجان آثار تاریخی و جاذبه ‌های گردشگری فراوان دارد. گمب‌ ها یا گمبان جاذبه ‌های تاریخی و زیست محیطی و گردشگری ارسنجان‌ هستنند که در هجده کیلومتری ارسنجان در دامنه جنوبی ارتفاعات کوه خم (دالنشین) واقع شده اند.

چشمه گمبان که در ۱۴۵  کیلومتری شمال شرقی شیراز واقع شده است، یکی از مناطق توریستی شهرستان ارسنجان محسوب می شود. چشمه گمبان به همراه چند گمب در کنار آن و بیشه زارهای نی و درختان گز، زیبایی خاصی به این جاذبه توریستی بخشیده است. گمبان از چند فضای استخر مانند به نامهای گمب سنگی، گمب سیاه، گمب کافر، گمب شیرین، گمب شور و گمب علفی تشکیل شده که به مجموع این گمب ‌ها، گمبان می ‌گویند. چشمه گمبان که در شمال غربی پارک ملی و پناهگاه حیات وحش بختگان واقع شده، دریاچه یا تالاب طشک را تغذیه می ‌کند. تالاب ‌های طشک و بختگان قبلاً از بزرگ ‌ترین و پرآب ‌ترین دریاچه‌ های کشور محسوب می ‌شدند. این دو دریاچه در سال‌ های پرباران گسترش یافته و به هم می ‌پیوندند. چشمه گمبان، تالاب گمبان، سد یا بند گمبان و جزیره گنبان از نقاط دیدنی و زیبای دریاچه طشک می ‌باشد. بنا به روایتی قدمت بند گمبان به دوره ساسانی برمی گردد و به درخواست دختر شاه ساسانی در آن زمان بر روی این چشمه احداث کرده بودند که به آن سد دختر می گفتند و هنوز بقایایی از آن موجود است. گمبان شامل یک چشمه اصلی است که آب آن پس از تجمع در چند گمب و طی مسافت ۵ کیلو متر وارد دریاچه طشک میشود و البته چند گمب آب دیگر نیز دارد که آب آنها  تقریبا راکد بوده و هر کدام اسم منحصر به فرد خود را دارند. نیزار ها و درختان گز اطراف این منطقه به این مجموعه زیبایی خاصی بخشیده اند. درجه حرارت آب چشمه از حداقل 19 تا حداکثر23 درجه سانتیگراد در ماههای مختلف سال متغیر است. این منطقه تاریخ پرفراز و نشیبی گذرانده است. در دوره ‌ای از تاریخ روستاهای اطراف گمبان توسط نیروهای نظامی انگلیس تخریب و عده زیادی کشته شدند.
طشک و بختگان و مناطق کوهستانی بین آنها و جزایر متعددی که در این دو تالاب وجود دارند مجموعه طبیعی بسیار باارزشی را به وجود آورده اند. این تالاب ها در ذخیره سازی آب برای اراضی کشاورزی حاشیه تالاب بسیار مهم هستند همچنین از مناظر و چشم اندازهای بدیع و بی نظیری به منظور جذب گردشگران داخلی و خارجی برخوردار می باشند. تالاب بختگان از معدود تالاب ‌های جهان است که در زمستان آب شیرین در سمت شرق آن و در تابستان آب شور در سمت غرب آن در جریان است. ویژگی بی همتایی که در هیچ کجای دنیا یافت نمی ‌شود. منطقه بختگان و طشک نخستین بار طبق مصوبه شماره ۷ مورخ 9/12/1347 شورای عالی نظارت بر صید به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام گردید و سپس در سال ۱۳۵۴ به عنوان پناهگاه حیات وحش مصوب شد و در سال ۱۳۷۴ قسمتی از پناهگاه به عنوان پارک ملی بختگان اعلام گردید. این تالاب به دلیل ارزش ‌های بالایی که دارد توسط سازمان بین المللی حیات پرندگان به عنوان زیستگاه مهم برای پرندگان تشخیص داده شده و همچنین در سال ۱۳۵۴ در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. دریاچه طشک که در شمال دریاچه بختگان قرار گرفته وسعت کمتری دارد اما از نظر شرایط طبیعی با دریاچه بختگان تفاوتی ندارد. ده جزیره بزرگ و کوچک در این دریاچه دیده می‌ شود که از نظر تخم گذاری پرندگان به ویژه پلیکان ‌ها حائز اهمیت است. پرتگاه ‌ها، صخره‌ ها و دره‌ های عمیق و مناظر کوهستان از جاذبه‌ های اکوتوریستی منطقه است. «به طور تقریبی ۱۳۰هزار هکتار کوه، دشت و دامنه بین دو دریاچه واقع گردیده که به اضافه کوه‌ های خانه کت در جنوب دریاچه، بخش کوهستانی پناهگاه را تشکیل می ‌دهند. تاکنون دریاچه طَشک با وسعت تقریبی ۸۰۰ کیلومتر مربع ژرفایی کمتر از بختگان دارد و در فصول خشک، ارتباط آن با بختگان قطع می ‎شود. تعدادی جزیره و شبه جزیره کوچک و بزرگ از جنس رادیولاریت، سنگ‎ های پلاژیک و آهک‎ های سروک در این دو دریاچه وجود دارند که مهم ‎ترین آنها جزایر نرگس و گنبان (در دریاچه طشک) و جزیره مناک در دریاچه بختگان است که مساحت آنها تابع شرایط بارندگی سالانه است. بلندترین نقطه جزیره گنبان ۱۷۳۴متر از سطح دریاست که از سطح دریاچه حدود ۱۸۵متر بلندتر است. بنا به اظهارنظر کارشناسان شیلات کشور چشمه «گمبان» شهرستان ارسنجان بهترین محیط پرورشی ماهی خاویار در کشور است و بهترین خاویار دنیا را می ‌توان در این چشمه تولید کرد. چشمه گمبان به سبب پایین بودن میزان شوری آب و ثابت بودن دمای آن در مقایسه با دریای خزر، بهترین محیط پرورش ماهی خاویار در سطح کشور محسوب می ‌شود. اما هم اکنون از آب آن برای کشت غلات و صیفی استفاده می ‌شود.