Previous Next

تل سفیدک حاجی آباد فارس

منطقه باستانی تل سفیدک که در دشت مرکزی و شمال حاجی آباد جای دارد، متعلق به دوره ساسانیان است. این منطقه که شامل آثاری از خانه های اشرافی دوره ساسانی است، اهمیت ویژه و جهانی دارد.

منطقه باستانی تل سفیدک نقاطی مسکونی از دوره ساسانی می باشد كه دربرگیرنده گچبریهای زیبا، سفال و تعدادی تندیسهای گچی است که به شکل خاصی ساخته شده و شکل نخستین خود را همچنان حفظ کرده است. بقایای برجای مانده در تل سفیدک در واقع خانه دوران ساسانی است که به دلایلی از جمله ساختار و تزئینات به احتمال قوی متعلق به اشراف زاده ها یا به قولی 'اربابی' بوده است. اگرچه تنها آثار دیوارها ـ طاقچه ها و ته ستون ایوان ورودی بنا باقی مانده است ولی وجود آثار مکشوفه آن در شناخت تاریخ هنر و معماری و مذهب دوره ساسانی اهمیت زیادی دارد.
این بنا از لحاظ کارکردی دارای سه قسمت مجزا بصورت واحدهایی با اتاق و حیاط مجزا بوده است. در بخشی از بنا (اتاق ۱۱۴) وجود نقاشی های دیواری و گچبری های منحصر به فرد از جمله تصاویر صلیب شکسته در کنار مجسمه های ایزدبان و آناهیتا که در طاقچه های یک اتاق قرار داشته نشان می دهد که این بنای مسکونی احتمالاً مکانی برای نیایش یا نیایشگاه داشته است. وجود مجسمه نیم تنه شاپور دوم که در سالهای  309 تا 379 میلادی حکومت می کرده نشانگر همبستگی میان دین و دولت در دوره ساسانی است و ایرانیان باستان به مسائل مذهبی و انجام مراسم و نیایش های دینی اهمیت ویژه می داده اند. خانه اربابی حاجی آباد احتمالا در سال 363 میلادی یا حوالی آن ساخته یا دوباره تزئین شده است.
در تابستان سال ۱۳۵۵ برای اجرای طرح کشاورزی در شهر حاجی آباد که در آن زمان روستایی از توابع شهرستان داراب بود، بخشی از اراضی شمال روستا با بولدوزر تسطیح شد. آشکار شدن قطعات پُرشمار گچبری هنگام این فعالیتها نشان داد که محوطه از دیدگاه باستان شناسی در خور توجه است؛ پس از آن مرکز باستان شناسی ایران در زمستان سال ۱۳۵۶ نخستین کاوش های علمی را به سرپرستی زنده یاد مسعود آذرنوش در آنجا سامان داد. کاوش های هیئت مرکز باستان شناسی ایران در بنایی که بعدها «خانۀ اربابی» حاجی آباد نام گرفت، موجب شد مجموعه ای با ارزش از معماری و هنر دورۀ ساسانی، که بر اثر ناآگاهی و بی توجهی ساکنین در معرض ویرانی کامل قرار داشت، نجات یافته و نتیجه آن در قالب کتابی منتشر شود. براساس كاوشهاي باستان شناسي كه در تل سفيدك حاجي آباد صورت گرفته است قدمت اين منطقه به شش هزار سال پيش باز مي گردد. از مهمترين آثار باستاني اين منطقه تل مذكور وميل نقارخانه كه در حقيقت يك ستون به جامانده از آتشكده هاي مربوط به دور ساساني و يا اوايل اسلام است مي توان نام برد.