Previous Next

نقش رجب

مجموعه نقش رجب که در فاصله دو کیلومتری تخت جمشید و بر دامنه کوه رحمت حک شده است، شامل چهار نقش برجسته ساسانی و دوکتیبه پهلوی است. نقش شاپور در کنار درباریان، نقش تاجگذاری شاپور اول، نقش موبد موبدان کرتیر، نقش تاجگذاری اردشیر بابکان نقش برجسته های این مجموعه میباشند.

در ۵۶ کیلومتری شمال شرقی شیراز و در ۳ کیلومتری شمال تخت جمشید در سمت راست جاده و در مقابل راهی که به نقش رستم منتهی می شود، در داخل شکافی در کوه که به نظر می رسد در ابتدا غار بوده، ۴ نقش برجسته به چشم می‌ خورد که از مهم ترین آثار به جای مانده از اوایل دوره شاهنشاهی ساسانیان است. این محل به نام نقش رجب مشهور است و دلیل نامگذاری آن هنوز مشخص نیست. اما فرصت الدوله شیرازی در کتاب آثار العجم از این محل به نام نقش قهرمان یاد کرده است. در محوطه نقش رجب شماری نقش ‌برجسته از زمان ساسانیان برجای مانده‌ است. این کنده ‌کاری ‌ها پیرامون اردشیر اول، شاپور اول و کرتیر موبد هستند. آرایش و لباس آن دوره به وضوح در این نقش ها مشخص  هستند، اما نقش اهورامزدا و صورت شاهان ساسانی در حمله اعراب تخریب شده‌ است.
به نظر می رسد شاهان اشکانی علاقه چندانی به ایجاد نقش برجسته نداشتند و تنها نقش برجسته هایی از شاهان محلی در جنوب غربی ایران (اکثرا در خوزستان) برجای مانده است. با انقراض سلسله اشکانی و روی کار آمدن شاهنشاهی ساسانیان، ایجاد نقش برجسته بار دیگر رونق گرفت. رویکرد شاهان ساسانی به نقش برجسته بیشتر به منظور بزرگداشت وقایع مهم دوران حکومت خود بوده از جمله تاجگذاری (دیهیم بخشی) و پیروزی در جنگ. اردشیر بابکان موسس سلسله ساسانی، پنج نقش برجسته برای یادبود پیروزی خود بر اردوان پنجم (آخرین شاه اشکانی) و دریافت دیهیم شاهی از اهورا مزدا در محل هایی از جمله نقش رجب، نقش رستم و فیروزآباد ایجاد نمود. شاپور اول (جانشین اردشیر بابکان) و کرتیر (موبد قدرتمند اوایل ساسانیان) نیز نقوش برجسته‌ ای در این مکان ایجاد کرده اند.