Previous Next

نقش برجسته سراب بهرام

نقش برجسته سراب بهرام مربوط به دوره ساسانیان است. این نقش برجسته، بهرام دوم، شاه ساسانی را نشان میدهد که در دوطرفش دو نفر از بزرگان ساسانی به حالت احترام ایستاده اند و به نشانه احترام انگشت سبابه خود را رو به بالا نگه داشته اند.

نقش برجسته ها، راویان مصور تاریخ هستند. سنگ تراشه هایی که نمونه های آنها کم و بیش در کشورهای تاریخی دنیا دیده می شود، مهم ترین سند افتخار حکومت های باستان به شمار می روند و مهم ترین رویدادهای این حکومت ها را روایت می کنند. از بهرام دوم و دوران سلطنت وی نقش برجسته‏ ها و سکه‏ های فراوانی در شهرستان ممسنی و شهرستان همجوار آن، کازرون در دست است که نقش برجسته سراب بهرام یکی از آنها است. نقش برجسته‏ سراب بهرام در نزديكی شهر نورآباد ممسنی در شمال غربی استان‏ فارس پايين كوهي در محوطه‏ای با صفا به نام سراب بهرام، نقش بسته است. در این نقش، بهرام دوم در وسط نشسته است و در هر سمت او دو نفر از بزرگان ساسانی به حالت احترام ایستاده اند و انگشت سبابه به نشانه احترام بالا گرفته اند. این چهار نفر عبارتند از رهبر مذهبی دوره ساسانی که موبدان موبد خوانده میشد، سپهسالار (ایران اسپهبد)، صدر اعظم (بزرگ فرماندار) و رئیس تجار و اصناف (هوتوخشان بد). در سمت چپ پادشاه موبد موبدان، کرتیر دیده می شود که از حالت کلاه وی که به شکل قیچی است مشخص شده است. شوربختانه این نقش به شدت ویران شده است. موهای فرو پیچیده شاهنشاه ایران در دو سوی شانه ریخته و روبان بلندی نیز در آن دیده می شود. تاج شهریار ساسانی دایره شکل می باشد که پایین آن کنگره دار بوده و در سینه بهرام شاه، گردن بندی نیز وجود دارد، که به سختی می توان آن را تشخیص داد. این تنها نقش برجسته ای نیست که از بهرام دوم به جای مانده. نقش برجسته های دیگر بهرام را می توانید در کوه ها و صخره های استان فارس ببینید که دو نمونه از آنها در تنگ چوگان و روستای سرمشهد کازرون قرار دارد و احتمالا نقش قندیل هم به بهرام دوم مربوط است که آن هم در کازرون قرار گرفته است.
بهرام دوم، پنجمین پادشاه ساسانی است که در سن ۱۵ سالگی، پس از پدر خود، بهرام اول به سلطنت رسید. در دوران زمامداری این پادشاه، موبد موبدان کرتیر، نفوذ بسیار داشت. این نفوذ تا آنجا پیش رفته بود که اغلب تاریخدانان بر این باورند که بهرام دوم در عرصه‏ حکومتداری از خود اختیاری نداشته و امور دربار و امپراطوری عملاً در دستان کرتیر، موبد و روحانی بزرگ زمان بود. کرتیر در به قدرت رسیدن پدر بهرام نیز نقش بسزایی داشته است. بهرام دوم با تسلیم شدن در مقابل نفوذ کرتیر، حکومت ساسانی را به نوعی تئوکراسی خشن و تعصب آمیز تبدیل کرد. ( تئوکراسی، نوعی ادارهٔ امور دولتی است که در آن حاکمیت سیاسی، در دست روحانیون است.) هرچند که گفته می ‏شود در دوره‏ ای از سلطنت وی و پس از شورش نافرجام عده‏ای از بزرگان کشور که ناشی از بدرفتاری و ستم فراوان بهرام بود، وی به پند و اندرز موبد موبدان خود گوش ‏فرا داده، منش خود را به کلی دگرگون کرد و تا پایان زندگی عدل و داد پیشه گرفت. بهرام دوم در پایان سلطنت  خود با شورش "نرسی" عموی پدرش مواجه شد. وقتی نرسی به اتکاء عده ‌ای از بزرگان که تحمل سختگیری‌ های بهرام و کرتیر را نداشتند، به نام خود سکه زد و ادعای شاهنشاهی کرد، بهرام دوم زندگی را بدرود گفته بود. محققانی که تاریخ ساسانی را بررسی کرده اند، معتقدند که بهرام دوم شاهی خانواده دوست بوده است و به همین دلیل تصویر او روی اکثر سکه ‌ها و نقوش برجسته ساسانی همراه با همسر یا گاهی فرزندش دیده می شود.