Previous Next

لیدوما

لیدوما یک محوطهٔ باستانی است که در شهرستان ممسنی در استان فارس قرار دارد. لیدوما نام یکی از شهرهایی است که در نوشته ‌های هخامنشی از آن نام برده شده‌ است و در راه شاهی بین تخت جمشید و شوش قرار داشته است.

در سال ۱۳۱۲ و ۱۳۱۶ در صفحه شمالی تخت جمشید حدود سی هزار لوحه گلی پیدا شد که برای انجام تحقیقات به دانشگاه شیکاگوی آمریکا فرستاده شدند. بر اساس مطالعات انجام شده از سوی پروفسور جورج كامرون و پروفسور هیكس بر روی الواح موجود، مشخص شد که سیزده شهر از شهرهای هخامنشی در منطقه ممسنی واقع بوده است، یكی از این شهرها لیدوما نام داشته است. بیش از بیست سال بعد یك هیات باستان‌ شناسی ژاپنی به ریاست «كیكیو آتارشی» و «دكتر هاوارجی» در سال ۱۳۳۸ لیدوما را مورد كاوش ‌های باستان ‌شناسی قرار دادند و بنای ساختمانی هخامنشی را در این قسمت كشف كردند. مقایسه شباهت ‌های معماری این بناها با كاخ‌ های داریوش، خشایار شاه و اردشیر هخامنشی در شوش و تخت جمشید اثبات كرد كه آثار یافت شده در لیدوما مربوط به دوران هخامنشی است، گمانه‌ زنی ‌های دیگر ثابت می ‌كرد كه لیدوما یكی از شهرهای بین راهی دوران هخامنشی بوده كه بر سر راه شاهی پاسارگاد و تخت جمشید به شوش قرار داشته و شاهان و فرمانروایانی كه در این مسیر رفت و آمد می‌ كردند در این شهرها و كاخ‌ های بین راهی استراحت می‌ نمودند. حدود پنجاه سال طول كشید تا بار دیگر یك گروه باستان‌ شناسی از لیدوما یاد كنند، این بار هیات مشترك باستان‌ شناسی پژوهشكده باستان‌ شناسی ایران و دانشگاه سیدنی استرالیا نخستین مرحله از پژوهش‌ های مشترك را در سال ‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۳ در منطقه نورآباد ممسنی فارس انجام داد. پس از آن دومین مرحله از پژوهش ‌های مشترك با دیدگاهی وسیع ‌تر و نگرشی عمیق ‌تر در زمستان ۱۳۸۵ در این منطقه انجام شد. لیدوما از نظر ابعاد ساختمانی چهارمین بنای بزرگ هخامنشی پس از بناهای شوش، پاسارگاد و تخت جمشید (پارسه) است. این شهر که در کتیبه های تخت جمشید (پارسه) با عنوان لیدوما از آن نام برده شده یکی از مناطق مهم حکومتی زمان هخامنشیان بوده است.
محل شهر لیدوما در منطقهٔ فهلیان فارس در شهرستان ممسنی در مجاورت روستای سروان (سورون) در زیر تپه‌ ای که در گفتار محلی از آن به قلعه کلی یاد می ‌کنند، واقع شده است. با کاوش این محوطه چشم‌ اندازی وسیع و دیدگاهی نوین در ارتباط با مطالعات هخامنشی جنوب و جنوب غرب ایران طرح شده است. این مکان تاریخی احتمالاً مربوط به ۵۵۰ سال پیش از میلاد است. مساحت این محوطه باستانی در حدود یک‌ هزار متر در پانصد متر مربع است که در بیشتر نقاط آن آثار باستانی یافت می‌ شود و حتی شواهد به دست آمده در آن نشان از تمدن پنج هزار سال پیش دارد. همچنین در این مکان بقایای یک کاخ کوچک هخامنشی یافت شده که کاخ سروان (سورون) نام گرفته است. در غرب کاخ لیدوما و در ۳۵۰ متری آن نیز تپه‌ای باستانی واقع شده که بر روی آن کتیبه‌ ای سنگی وجود دارد. به استناد تاریخ این مکان در زمان شاهان اول هخامنشی یعنی داریوش و یا خشایار شاه ساخته شده است. از آن جا که این دو پادشاه بلافاصله و پس از هم به قدرت رسیدند، احتمال دارد که در اواخر دوره داریوش و اوایل دوره خشایارشاه این بنا ساخته شده باشد.