Previous Next

بند بهمن

مهمترین بنای باستانی موجود در شهرستان کوار، سد تاریخی بند بهمن می باشد، که بنای آن به زمان هخامنشیان می رسد و قدیمیترین سد مورد استفاده در ایران است. این بند در طول حدود بیست و پنج قرن سرفراز ایستاده و کشتگران و کشاورزان کواری هنوز هم رهین منت آن هستند.

بند بهمن یکی از سدهای مهم استان فارس به شمار می رود که در پنج کیلومتری غرب شهر کوار بر روی رودخانه قره آغاج در زمان هخامنشیان بنا شده است. بنا بر برخی منابع درازای بند به ۱۳۰ متر و ارتفاع آن در مرتفع ‌ترین نقطه به ۹ متر می ‌رسد. گردشگران تور شیراز برای دیدن این سد به ۵۸ کیلومتری شیراز می روند. چشم اندازهای کم نظیر و درخت های بلند و سرسبز بند بهمن باعث شده است که مردم در بهار و تابستان بیشتر از بقیه فصل‌ ها اینجا اتراق کنند و از طبیعت آن لذت ببرند. بند بهمن که از جاذبه های گردشگری استان فارس است، برای بالا بردن سطح آب و انحراف جریان آن از طریق کانالی به دشت کوار برپا شده است. مصالح مورد استفاده در بنا، قطعات سنگ طبیعی کوهستان و ملات ساروج است. بند در محلی بنا شده که دو رشته کوه به هم نزدیک می شود؛ به صورتی که بخشی از بند بر بدنه سنگی کوه و بخش دیگر آن بر بستر سنگی رودخانه قرار گرفته و همین امر موجب استحکام و ماندگاری آن در طی تاریخ شده است. سیلاب‌ های شدید رودخانه بعد از برخورد با دماغه ‌ای که در مسیر سد وجود دارد، وارد مخزن پشت سد می ‌شود و در این مسیر بخش قابل توجهی از سرعت و نیروی تخریبی خود را از دست می دهد.
مجرایی که آب سد را به دشت کوار منتقل می کند، در گوشه شرقی سد و در بدنه سنگی کوه احداث شده است. این آب بعد از تأمین آب کارخانه قند، وارد دشت کوار شده و مورد استفاده حدود ۲۰ روستا قرار می گیرد. این بند تمامی دشت کوار را از دوراهی جهرم تا حاشیه رودخانه قره آقاج که در پانصد متری جنوب شهر کوار عبور می کند، مشروب می سازد. بند بهمن از لحاظ فنی بسیار با دقت ساخته شده است؛ بدین صورت که انتخاب محل آن بصورتی بوده که از دو طرف به کوه متصل است و ضمناً حوضچه آرامش آن طبیعی است و دست ساز نیست. (در پشت سد ها همواره حوضچه هایی می سازند که آب سرریز سد که در آن می ریزد سبب تخریب پایه های سد نشود.) حوضچه آرامش بند بهمن از کف پایین بند بهمن هشت متر ژرفا دارد. این بند دوهزار و پانصد ساله، در طول تاریخ چندین بار توسط حکومتهای مختلف ایران مرمت شده است. آخرین مرتبه ای که در پیش از انقلاب بند بهمن تعمیر شده در سال ۱۳۲۶ بوده است. در سال های اولیه بعد از انقلاب نیز جهادسازندگی رویه تاج سد را با میلگرد و سیمان پوشاند. اما در اثر فرسایش آب در حال حاضر سیمان رویه ساییده شده و میلگردها نمودار گشته است، ضمن این که دقت نشده که میلگرد در مسیر آب اکسید می شود و از بین می رود.