Previous Next

برج لاجیم سوادکوه

اهمیت برج لاجیم بیشتر به دلیل دارا بودن کتیبه پهلوی در کنار کتیبه کوفی است. همچنین خط کوفى این کتیبه، از نظر زیبایى و ارزش‌ هنرى، ‌از زیباترین نمونه ‌هاى خط کوفى تزئینى به شمار مى ‌رود.

برج لاجیم در روستای لاجیم از دهستان کسیلیان شهرستان سوادکوه واقع شده است. به عقیده آندره گدار ایران شناس فقید، لاجیم در حقیقت شهری با برج و باروی مستحکم بود. برج باستانی لاجیم با 1500 سال قدمت نگین درخشان این روستا محسوب می شود. در سال ۱۹۶۲ برج لاجیم توسط یکى از باستان ‌شناسان خارجى به نام «ویلی» مورد مطالعه قرار گرفته است. در این بررسى، کتیبه ‌اى به خط کوفیِ تزئینى در قسمت زیر سقف آن مشاهده شده که فقط دو کلمهٔ آن باقى مانده و بقیهٔ آن فرو ریخته است. خط کوفى این کتیبه، از نظر زیبایى و ارزش‌هاى هنرى، ‌ از زیباترین نمونه ‌هاى خط کوفى تزئینى به شمار مى‌ رود. اهمیت برج لاجیم مانند برج رسکت، بیشتر به دلیل دارا بودن کتیبه پهلوی در کنار کتیبه کوفی است. این امر نشان می‎دهد که در قرن پنجم هجری قمری در این قسمت از ایران، حکمرانان وقت علاوه بر توجه به هنر دوران قبل از اسلام به خط رایج در دوره حکومت شاهان ساسانی نیز اهمیت می ‎دادند.
بنای برج لاجیم متعلق به حد فاصل میان سقوط نخستین سلسله باوندی و ظهور دومین سلسله این خاندان است. در این دوره هفتاد ساله، تمامی نواحی مازندران زیر تسلط آل زیار بود. ولی آنها بر كوهستان ‎ها تسلط نداشتند و باوندیان بازنده منتظر فرصت بودند كه املاك خود را باز پس‎ گیرند. بر پایه روایات تاریخی منقول از ابن اسفندیار، در زمان حكومت آلب ارسلان در سالهای ۴۵۵ تا ۴۶۶ هجری قمری سپهبد قارن بن سرخاب تا اندازه‎ ای توانست كه بر مازندران تسلط یابد و قدرت خاندان وشمگیر را به زوال بكشاند. محل اقامت حكام باوندی در كوهستان ‎های جنوب شهر ساری بود. برج لاجیم تحت تأثیر تفکرات مذهبی مردم روستا به امام زاده عبدالله شهرت یافت ولی نگاه مذهبی مردم محل به برج باعث حفظ و نگهداری آن نیز شده است.
این بنای تاریخی در خارج با یک گنبد مخروطی ساده و ظریف پوشیده شده است که در داخل به حالت مدور تغییر شکل می ‌دهد. محیط دایره بنا در قاعده ۲۶۸۰ سانتی‌ متر، قطر فضای داخلی ۵۴۷ سانتی ‌متر و پهنای ورودی آن ۱۱۲ سانتی‌ متر می‌ باشد. ورودی این بنای آجری در سمت شرق است و پایه گنبد به وسیله یک ردیف طاق نما تزئین شده است. در کمربند زیر گنبد دو کتیبه به خط کوفی و پهلوی بر روی هم قرار گرفته است. این دو کتیبه بشکل زیبایی با آجرهای تراش‌ خورده در زمینه‌ ای از گچ سفید نصب شده ‌اند. کتیبه با خط کوفی نام کیا اسماعیل ابوالفوراس شهریار ابن عباس صاحب بنا و تاریخ ۴۱۳ هجری قمری را نشان می ‌دهد. متن كتیبه چنین است: بسم الله الرحمن الرحیم. هذا قبر القیم الكیا الجلیل ابوالفوراس شهریار بن العباس بن شهریار مولی امیرالمؤمنین رحمه الله امر بینائه فی سنه ثلاث محشر و اربعمانه، عمل الحسن بن علی.