Previous Next

مسجد جامع ساوه

مسجد جامع ساوه تماماً از خشت و گل ساخته‌ شده و در نوع خود بی‌ نظیر است.

در دو گوشه ضلع جنوبی مسجد، ساختمانی است خشتی و گلی به شکل علامت بعلاوه،(متقاطع) که از وجود آتشکده در روزگار پیش از اسلام حکایت دارد. تا به حال به‌ طور دقیق تاریخ بنای مسجد جامع ساوه تعیین نشده است، اما قدیمی‌ ترین شیء که در این مجموعه پیدا شده، کتیبه‌ هایی است که در سده ۴ هجری قمری نوشته شده‌ اند؛ بنابراین این مسجد حداقل ۱۰۰۰ سال قدمت دارد. مسجد جامع ساوه در طول تاریخ تغییرات زیادی کرده؛ گنبدخانه مسجد که یکی از قدیمی‌ ترین بخش‌ های آن است، در سده‌ های چهارم و پنجم در ضلع جنوبی بنا شده، مناره مسجد متعلق به سده ششم است و ایوان غربی در سده هشتم ساخته شده‌است. این مسجدنیز مانند شهر ساوه در زمان حمله مغول آسیب‌ های بسیار دیده‌ است.
این بنا دارای شبستان‌ ها و دهلیزهای زیبای آجری است که هر چشمه به عرض سه و نیم و طول ۲۰ متر می‌ باشد و از آثار سده ششم و عصر سلجوقیان به شمار می‌ رود. محراب آن دارای کتیبه‌ های متعدد عمودی و افقی است که سه جانب آن را فرا گرفته و روی آن سوره‌ هایی از قرآن (سوره قدر، اخلاص، جمعه) به خط ثلث و کوفی گچبری شده و در ضلع غربی میان شبستان‌ های این بنا، ایوان باشکوه و رفیعی قرار دارد و در هر جانب این ایوان، حجره‌ ای با درگاه تنگ و کوتاه نمودار است. گنبد مسجد به قطر ۱۴ و ارتفاع ۱۷ متر می‌ باشد که ساق یا گردنه گنبد ۴ متر ارتفاع دارد و آراسته به کاشی‌ های معقر است.
در گوشه شمال شرقی و بیرون از مسجد، مناره‌ ای رفیع و آجری مربوط به دوره سلجوقی دیده می شود. قسمت پایین این مناره ساده و قسمتهای بالایی آن با نقوش آجری مزین شده و بر اساس شواهد و مستندات، به مرور زمان قسمتی از آن تخریب یا ریزش کرده‌ است و ارتفاع فعلی آن ۱۴ متر و با قطر  سه و نیم متر می‌ باشد. از نظر پاره ای تز یینات ظریف آجری شبیه به مناره ی مسجد جامع سمنان است. این مناره تا ارتفاع حدو دچهار متر تو پر ساخته شده اما از این ارتفا ع به بالا تو خالی بوده ودارا ی یک راه پله  پیچ دار است که به انتهای مناره ختم میشود.
شبستان های مسجد دارای حجره های متعددی است که سقف آنها روی ستون های بزرگ چهارضلعی به ارتفاع حدود سه متر استوار شده اند. طاقهای خشتی روی ستون های هلالی شکل میباشند و خشتهای به کار رفته برای ساخت چنین طاقهایی ازنظر اندازه غیر معمول بوده به طوری که ابعاد آن بالغ بر40*40*10سانتی متر میشود. قدیمی ترین بخش مسجد همان شبستان های گلی وخشتی آن است که متعلق به دوره پیش از سلجوقی میباشد اما در دوره سلجوقی و ایلخانی تغییرات عمده ای درشکل معماری این مسجد صورت گرفته است. در این دوره عنصر خشت جای خود را به آجر داده و از گچ به میزان بسیار درتزیینات استفاده شده است.