Previous Next

موزه زیلو و پلاس میبد

این بنا میزبان هنر سرپنجه هنرمندان میبدی است که از قرن نهم هجری تا کنون در قالب زیلوهای آبی، سفید و سبز، قرمز نمایان شده است.

زيلو، يکی از کهن ترين دستبافته های ايرانی است که به عنوان زيرانداز مورد استفاده همگان قرار مي گرفته است. تار و پود زيلو از نخها و الياف پنبه ای و بافت آن در عين سادگی اوليه، نسبتاً پيشرفته و از فنون ويژه ای برخوردار است. برخلاف فرش که بافت آن بيشتر در محيطهای عشايری و سردسير رواج يافته، بافت و بهره برداری از زيلو بيشتر در مناطق شهری و روستايی به ويژه در مناطق گرم و خشک مرسوم بوده است. به گواهی گزارشهای تاريخی، بافت زيلو از ديرباز در استانهای فارس و خراسان و آذربايجان و نواحی پيرامون کوير رایج بوده است و در استان يزد بيشترين و بهترين زيلوها را در منطقه ميبد مي بافته اند که از آنجا به اقصی نقاط کشور می فرستاده اند. در روزگار گذشته، زيلو علاوه بر مصارف خانگی در اماکن عمومی به ويژه مساجد، مدارس و زيارتگاه ها و اماکن متبرکه بسیار مورد استفاده قرار ميگرفته است و هنوز هم کمتر مکان عمومی قديمی است که نمونه هايی از زيلوی ميبد در آن يافت نشود.

متأسفانه در سالهای اخير، با رواج موکت و کفپوشهای ديگر، بازار اين دستبافته ارزشمند و بادوام ملی از رونق افتاد و دشواريهای فروش به اضافه پاره ای دشواريهای توليد، موجب شد که اين هنر- صنعت در آخرين پايگاه تاريخی خود (شهرستان ميبد) دستخوش بحران جدی و تهديد کننده گردد. از سوی ديگر شمار قابل توجهی از زيلوهای تاريخی و نفيس ميبد که همه از سرمايه های ملی و هنری ایران هستند،از قرنها پيش در شهرها و روستاهای کشور پراکنده اند که در مورد آنها بيم همه نوع آسيب و آفتهای گوناگون وجود دارد. واقعيتهای ياد شده زمينه يک سلسله نگرانی و به دنبال آن چاره انديشی برای احياء و پايداری اين هنر - صنعت در شهر تاريخی ميبد گرديد. از ده سال پيش انديشه تأسيس موزه زيلوهای تاريخی شکل گرفت و همزمان کوششهايی در سازمان ميراث فرهنگی استان يزد و شهرستان ميبد آغاز شد.

اين هدف با در نظر گرفتن سه زمينه اصلی تحقق يافت: ۱-آماده سازی مکان موزه (کاروانسرای ميبد): بنای موزه کاروانسرايی قديمی است که توسط ميراث فرهنگی کشور در طی پنج سال مرمت شده است. اين کاروانسرا در مجموعه کاروانی ميبد، واقع در بلوار قاضی ميرحسين قرار دارد. ۲- بازآفرينی نگاره های سنتی (کارگاه موزه): نگاره های زيلو که تعداد آن به هشتاد عدد مي رسد، توسط استاد کار برجسته زيلو (استاد حبيب باغستانی) در کارگاه موزه زيلوی ميبد در حال احياء و بازآفرينی است. ۳- گردآوری زيلو های نمونه: این نمونه ها با تلاش فراوان مسئولين فرهنگی شهر از مساجد شهرستان ميبد و ديگر شهرستانهای استان و بعضاً خارج از استان گردآوری گرديده و جهت بازديد علاقه مندان به نمايش گذاشته شده است. اين نمونه ها که تعدادشان به پنجاه و پنج تخته ميرسد از نفيس ترين نمونه های زيلوی قديمی ميباشند که قديمي ترين آن زيلويی است متعلق به مسجد جامع ميبد که بر روی آن تاريخ ۸۰۸ هجری قمری بافته شده و قدمتی ۶۱۵ ساله دارد. نفیس ‌ترین زیلوی میبد متعلق به قرن ۱۲ هجری قمری است که بر روی آن ۲۴ سجاده طراحی شده و در حاشیه آن نام واقف و تاریخ ۱۱۱۸ هجری قمری نقش بسته است.