Previous Next

کلیسای سنت استپانوس

کلیسای سن استپانوس، یا کلیسای استفانوس مقدس دومین کلیسای مهم ارامنه ایران است که از نظر اهمیت بعد از قره کلیسا قرار می گیرد. استپانوس قدیسیک از اولین افرادی بود که به دین مسیح گرویده و بدست حواریون آن حضرت غسل تعمید یافت. او سپس در شهر اورشلیم به شهادت رسید. هر ساله ارامنه بسیاری از گوشه و کنار ایران به زیارت این مکان شتافته و در هفته زیارت قره کلیسا زائران بعد از انجام مراسم زیارت قبر تادئوس و قبل از مراجعت، به زیارت این دیر نیز میروند.

کلیسای سن استپانوس، یا کلیسای استفانوس مقدس دومین کلیسای مهم ارامنه ایران است که از نظر اهمیت بعد از قره‌کلیسا قرار می‌گیرد. کلیسای استپانوس مقدس درشش کیلومتری روستای دره شام به فاصله 15 کیلومتر درغرب شهر جلفا واقع در استان آذربایجان شرقی است. این کلیسا در کناره رودخانه ارس و در دامنه بلندیهایی به نام ماغارد بنا شده است که بهمین دلیل در منابع کتبی ارمنی به نام " دیر ماغارد" نیز ذکر شده است. استپانوس قدیسیک از اولین افرادی بود که به دین مسیح گرویده و بدست حواریون آن حضرت غسل تعمیدیافت. او سپس در شهر اورشلیم به شهادت رسید. به روایتی در این دیر از وی یادگاری بجای مانده است. هر ساله ارامنه بسیاری از گوشه و کنار ایران به زیارت این مکان شتافته و در هفته زیارت قره کلیسا زائران بعد از انجام مراسم زیارت قبر تادئوس و قبل از مراجعت، به زیارت این دیر نیز میروند. 
دروازه اصلی دیر در قسمت غربی بنای میانی قرار دارد که بعد از عبور از آن، دو اطاق در طرفین راهروی کوتاهی در جلوی ورودی ساخته شده است که هر یک به قسمتهای شمالی و جنوبی راه پیدا میکنند. قسمت جنوبی در این بخش از مجموعه، ساختمانهای محل اقامت راهبان و بناهای دیگری همچون سالن اجتماعات راهبان و محل اقامت اسقف قرار داشته است که همگی از سنگ لاشه ساخته شده اند. در وسط این ساختمانها حیاطی به ابعاد 24 در 30.3 متر قرار دارد. قسمت شمالی در این قسمت بنای اصلی کلیسا و بناهای مرتبط با آن که با سنگهای خوش تراش ساخته شده است قرار دارد. پلان کلیسا از خارج چهارگوش و از داخل صلیبی شکل است که در جهت شرق به غرب قرار دارد و در چهار گوشه دارای اطاقکهایی است.
دیوارهای خارجی کلیسا که با سنگ خوش تراش بنا گردیده پوشیده از حجاریهای بسیار زیبا و چشمگیری است. دیوارهای داخلی با گچ پوشانده شده و بر روی آنان نقاشیهای منحصر بفردی نقاشی شده اند. ساقه گنبد شانزده ضلعی است و در آن چهار نورگیر تعبیه شده است. بر روی ساقه حجاریهای زیبایی صورت گرفته است و همچنین صلیبهای سنگی کوچکی نیز به تعداد شانزده عدد بر روی گنبد آن نصب شده است که به زیبایی بنا افزوده است. برج ناقوس خانه که آن نیز با سنگهای خوش تراش بنا گردیده در جلوی ورودی جنوبی کلیسا قرار دارد. در سمت شمالی کلیسا نمازخانه حضرت پولوس یا اتاق دانیال قرار دارد که دارای پلان مستطیل شکل بوده و ورودی آن ازسمت غرب بنا است. 
تاریخ ساخت کلیسا بین قرنهای هفتم تا نهم میلادی تخمین زده می شود که كهن ترین سند در این باره مربوط به سال 649 میلادی است كه از وجود دیری در این منطقه آگاهی می دهد، در زمان سلطنت آشوت باگرادونی پادشاه ارمنستان، كاتالیكوس خاچیك رهبر مذهبی ارمنیان در سال 266 ه.ق برابربا 976 میلادی اسقف اعظم بالكن را به سرپرستی وانگ استپانوس مقدس بر گزید او با هزینه پادشاه كلیسایی در محوطه بنا كرد. عباس میرزا در سال 1246 ه.ق / 1830 مروستای دره شام را به مبلغ سیصد تومان از محبعلی بیك نخجوانی خرید و وقف وانگ استپانوس كرد ، كتیبه ای كه به همین مناسبت با خط نستعلیق بر روی سنگ آهكی سرخ رنگی از نوع سنگهای خود بنای كلیسا ، بالای در ورودی كلیسا نصب شده است . با توجه به ارزش تاریخی و مذهبی مکان، این دیر تحت مراقبت و عملیات ترمیمی مداوم سازمان میراث فرهنگی قرار دارد.