آخرین جاذبه ها
داستان های اخیر
قنات مون اردستان
1399/7/21
این قنات در محله مون اردستان احداث شده است. قنات دو طبقه مون از نمونه کارهای جالب علم مهندسی قدیم است که برای کاوش و حفر آن مقنیان ورزیده نبوغ خود را بکار برده و با در نظر گرفتن شرایطی اقلیمی آن را حفر کرده اند.
قنات دو طبقه مون در استان اصفهان قرار دارد و تنها قنات دوطبقه شناخته شده جهانی است. میله های اولیه این قنات در محله «محال» واقع در جنوب شهر اردستان حفر شده و به طرف شمال غرب امتداد یافته است. مادر چاه قنات «چاه دوقلو» نام دارد که در کنار امامزاده اسماعیل واقع و از دو کانال موازی که روی هم قرار گرفته و در چاههای عمودی مشترک هستند، تشکیل شده است. نامگذاری چاه دوقلو به این علت است که در این محل دو میله چاه در کنار هم قرار گرفته اند که یکی از آنها متعلق به چاه رویین به عمق ۲۷ متر و دیگری متعلق به قنات زیرین به عمق ۳۰ متر است که اگر دهانه کوره قنات زیرین را یک متر فرض کنیم، کل عمق چاه مادر به ۳۱ متر می رسد. از این محل به بعد قنات دارای میله های مشترک است. بر اساس منابع مکتوب این قنات پیش از اسلام و بخصوص دوران کیانیان، اشکانیان و ساسانیان احداث شده و برخی نیز ساخت آنرا به هشتصد سال قبل نسبت داده اند.
کانال رویى حدود ۲۰۰ متر دورتر از کانال زيرين، نمایان شده و سپس در پایين دست، در محلى به نام محله سيدهاى اردستان به همديگر متصل مى شوند. مزه آب کانال رویی از آب قنات زیری بهتر، شیرین تر و خوش طعم تر و در تابستان نیز خنک تر است. آب قنات زیر سنگین تر و در تابستان گرمتر است. برای کاوش و حفر این قنات مقنی ها چند شرط را در نظر گرفته بودند كه اگر یکی از آن شرایط وجود نداشت امکان احداث و جاری کردن آب در دو قنات ممکن نبود. داشتن شیب مناسب و لازم در هر دو طبقه قنات و بالاتر قرار گرفتن طبقات آبده از مظهر آنها در معماری این قنات موجب شده بود كه آب در آن پیوسته جاری باشد. دو قنات با ارتفاع سه متر، روی هم قرار گرفته و خاک هر دو قنات از لحاظ سختی و نرمی معتدل است که جنس آنها از خاک رس خوب، چسبنده و خوشبو است. متخصصانی که از نزدیک این قنات را دیده اند آن را از لحاظ رعایت اصول حفاری یکی از شاهکارهای علم مهندسی در دوران كهن خوانده اند.
عده ای از اهالی معتقدند که این قنات قبل از اسلام ایجاد شده و بانی حفر آن را کاوه آهنگر می دانند. برخی دیگر اظهار می دارند که در گذشته های دور یکی از مقنیان خبره یزد از این منطقه به سوی ظفرقند عبور می کرده که شب فرا می رسد و وی ناچار در اردستان می ماند. شب هنگام وقتی که این مقنی در بستر خواب بوده گوش خود را روی زمین قرار داده و حرکت آبهای زیرزمینی را احساس می کند. فردای آن روز به اهالی اردستان سفارش می کند که در این مکان قناتی بسازند و از آب زیرزمینی آن استفاده کنند. اهالی نیز به سفارش او عمل کرده و قناتی حفر می کنند. پس از چندی که استاد کار یزدی مجدداً به آن حوالی آمده و از قنات بازدید می کند، تشخیص می دهد که حفر قنات طوری بوده که از همه آب زیرزمینی استفاده نشده است. مجددا دستوراتی برای ایجاد قنات دیگر که آب آن به موازات و در عمق همان مسیر حرکت می کرده می دهد تا بتوانند از همه آب زیرزمینی استفاده کنند. با این دستور حفر رشته دوم قنات آغاز شده و بدین ترتیب قنات دو طبقه مون زیر نظر این مقنی یزدی ایجاد می شود.