Previous Next

مسجد جامع گز

این مسجد، یک مسجد کوچک چهار ایوانی از دوره سلاجقه است (قرن ششم) که دردوره‌ های بعد خرابی‌ هایی به آن وارده آمده و دوباره تجدید بنا شده است.

مسجد جامع گز که در زبان محلی گزی به نام مچد بله (بزرگ) معروف است دارای هزار سال قدمت است و قدیمی‌ ترین اثر تاریخی شهرستان دولت آباد برخوار در شمال اصفهان است. این مسجد در شمال شرقی استان اصفهان و در حدود ده کیلومتری شهر اصفهان قرار دارد و با دارا بودن از یک ساختمان قدیمی جزو مساجد دوران صدر اسلام است و به عنوان یکی از قدیمی‌ ترین مساجد اصفهان شناخته شده است. بنای اولیه مسجد جامع گز از نوع مساجد ستو ن دار بوده و به دوره آل بویه تعلق داشته است همانند مسجد جامع اصفهان و اردستان که در هر ضلع صحن، چهار ایوان ایجاد شده و به مسجدی چهار ایوانی تبدیل شده است. در دوره صفوی به دستور شاهان صفوی و بدست معماران توانمند این دوره تعمیرات، ساختمان سازی ها و تزیینات الحاقی و اساسی در بنا صورت گرفته است. مناره این مسجد مربوط به دوره سلجوقی می باشد. مناره های سلجوقی ایران از عناصر مهم معماری اسلامی از نظر فرم معماری، سازه و تزئینات هستند. احداث مناره در ایران، به عنوان راهنما و هدایت معنوی و مادی، از دورۀ پیش از اسلام آغاز و در عصر سلجوقی به اوج تکامل خود رسید.
آثار قابل ملاحظه ای چون محراب سلجوقی در ایوان غربی و خط نوشته هایی بر کاشی لاجورد دوران قاجار در ایوان شرقی، از نمونه‌ های بارز این بنا، چشم هر بیننده ای را به خود جلب می‌کند. ایوان‌ های شمالی، جنوبی، شرقی و غربی دراین مسجد، دو به دو قرینه هم هستند و صحن آن به شکل مربع و طول و عرض آن در حدود ۱۲ متر می‌ باشد. آثار قابل ملاحظه سلجوقی این مسجد در ایوان غربی آن است و دو راهروی فعلی مسجد در طرفین این ایوان قرار دارند. در هر یک از اضلاع شمالی و جنوبی، ایوانی در مدخل به ارتفاع تقریبی دو متر و نیم قرار دارد. مسجد جامع گز دارای سنگ‌ چینی‌ های عمودی یک‌ هزار ساله است که سنگ‌ چینی‌ های افقی آن نشان می‌ دهد به دلیل نمناکی و تخریب در دورانی از تاریخ خود، باز‌سازی شده است. سقف ایوان این مسجد به گفته برخی مورخان به دلیل زلزله تخریب شده که به واسطه مرمت دوباره آن بخشی از کتیبه‌ های موجود در دیواره این مسجد از بین رفته است. تزئینات گچ و آجر ایوان غربی مسجد جامع گز مانند تزئینات ایوان شرقی مسجد جامع اصفهان (ایوان شاگرد) است. قسمت‌ هایی از این بنای تاریخی مانند ایوان شرقی و شمالی، طی چند دوره مختلف به آن اضافه و تکمیل شده است.
مناره مسجد در شمال غربی آن واقع و در گذشته بلند‌تر از امروز (بیش از ۳۰ متر) بوده است که متأسفانه نیمی از مناره سلجوقی این بنا تخریب شده است و باقیمانده این مناره با تزئینات آجر از دیگر زیبایی‌ های مسجد جامع گز به شمار می‌ آید. از ویژگی منحصر به فرد آن وجود دو راه پله جدا از هــم در درون آن می‌ باشد. در کتیبه‌ های این مسجد قدیمی آثار زیبایی از آیات قرآن به صورت خط بنایی در آنها به چشم می‌ خورد که در یکی از این کتیبه‌ ها و در داخل یک مربع صلوات بر چهارده معصوم، به خط بنایی نوشته شده که در بالای آن کلمه «الله» سمت راست آن کلمه «محمد» و سمت چپ کلمه «علی» و پایین این کتیبه کلمه «الحکم لله» حک شده است.