Previous Next

روستای دیزباد

دیزباد نام یک روستا واقع در بخش زبرخان شهرستان نیشابور (دیزباد بالا) و یک روستا واقع در بخش احمد آباد شهرستان مشهد (دیزباد پایین) و منطقه ‌ای مابین شهرستان مشهد و نیشابور در استان خراسان رضوی است. از نامهای دیگر آن دژآباد، دزباد، چهل ‌اشکوب و قصرالرّیح می باشد.

دیزباد در ناحیه شمال کیلومتر ۸۰ جاده مشهد نیشابور و روی سلسله جبال بینالود واقع شده است. تاریخ استنادی این روستا به سال ۹۵ هجری شمسی برمی گردد. در قرن سوم هجری، دیزباد را به‌ عنوان قصرالریح می‌ شناختند. بعد از آن این روستا به چهل اشکوب و کمی بعدتر نیز به دیزباد تغییر نام داد؛ اما مهم ‌ترین عنوانی که این روستا در تاریخ چندین ساله خود یدک می ‌کشد روستای آسیاب ‌های آبی است که در زمان حمله مغول‌ ها به این نام شهرت یافت. در زمان حمله مغول‌ ها به نیشابور، دیزباد یکی از روستاهایی بود که از این بلای خانمان ‌سوز در امان مانده بود. به همین علت در مدت زمان کمی، به مرکز آسیاب گندم ‌های منطقه تبدیل شد و مردم از شهرها و روستاهای مختلف به اینجا می ‌آمدند تا گندم خود را آسیاب کنند. قدمت دیزباد و سوابق فرهنگی آن موجب دگرگونی هویت مردم شده و تأسیس مدرسه ناصرخسرو دیزباد در سال ۱۳۱۲ از دگرگونی های فرهنگی این دیار بوده است. اکثریت مردم دیزباد در شهرستان مشهد و نیشابور ساکن بوده و اغلب آنها در فصل بهار و تابستان برای انجام امور مربوط به باغداری در دیزباد بسر می ‌برند. باغداری به روش‌ های نوین شغل دوم اکثریت مردم دیزباد بالا می‌ باشد، از منظر علاقه به زادگاه و موطن اکثریت مردم به اینکار بعنوان شغل نمی ‌نگرند و آن را بهانه ‌ای برای رفتن به دیزباد تلقی می ‌نمایند. بدلیل اختلاف سطح دیزباد با مشهد و وجود 1100 متر ارتفاع روستا تا پلیس راه مشهد، این روستا جزو مرتفع ترین روستاهاي استان می باشد و این باعث می شود که اختلاف دماي آن با مشهد زیاد باشد. اولین یگان حفاظت مردمی در سطح این روستا مشغول فعالیت است که حقوق آن از طریق اهالی روستا تامین می گردد و وظیفه حفظ محیط زیست و منابع طبیعی و تامین امنیت روستا را برعهده دارد که کیوسکی از سوي منابع طبیعی به همین منظور در سطح روستا نصب شده است.
این روستا توانسته نخبگانی را به جامعه تحویل دهد که موجب مباهات همه روستاییان است، به طوری که در سال ۱۳۴۸ نام دیزباد به عنوان یکی از معدود روستاهای صددرصد باسواد ایران در یونسکو به ثبت رسید. همچنین حدود ۶۰ سال قبل که بیشتر روستاها در شب غرق در تاریکی بودند، مردم دیزباد فانوسهایی را در معابر آویز کرده بودند تا ستارگان تنها روشنی دهنده نباشند و در فاصله زمانی اندک نیز اولین شبکه برق خصوصی روستا افتتاح شد. دانش آموزان و معلمان دیزبادی سرمایه‌ عظیمی در این مورد برای روستا بودند. آنها با همکاری یکدیگر و مردم و با استفاده از چراغ‌ های سفالی، فلزی و شیشه ‌ای منازل، کوچه‌ ها و حتی معابر روستا را مجهز به برق و روشنایی کردند تا مردم برای رفت ‌و آمد در تاریکی هوا مشکلی نداشته باشند.
شغل اکثر مردم دیزباد باغداری است، نگاه باغداران دیزبادی به منابع تولید نگاهی نسبتا علمی است. تعادل دام ومرتع از سالها قبل اجرا شده و کشاورزان با تراس بندی های فراوان، اراضی حاصلخیز را ایجاد کرده اند تا تعادل دام و مرتع کاملا رعایت شود. این کارها در کنار توجه ویژه به سلامت و کیفیت محصول باعث شده تا این منطقه به ‌عنوان یکی از صادر کنندگان عمده گیلاس و آلو به بازارهای اروپایی و حاشیه خلیج فارس تبدیل شود. تنوع و کیفیت گیاهان دارویی یکی دیگر از سرمایه ‌های طبیعی روستا است و منبع درآمد بعضی خانواده‌ ها  محسوب می ‌شود. برای استفاده بهینه از آب نیز تمامی استخرها و کانال‌ های خاکی پوشش داده شده است. بعضی محصولات آن در جهان در زمره بهترین ‌ها در شاخه محصولات باغی ارگانیک بشمار می روند. محصولات کشاورزی دیزباد شامل گیلاس، آلو، سیب، آلبالو، گردو، بادام، زردآلو، هلو، گلابی، توت و … است که بیشترین محصولات آن گیلاس، آلو، سیب، گردو و آلبالو می ‌باشد. باد محلی منطقه دیزباد با توجه به شرایط مناسبی که دارا می ‌باشد، جنبه اقتصادی دارد. این باد با گسترش شیوه تفکر استفاده از انرژی‌ های نو در سطح جهان و کشور بعنوان کانون تأمین انرژی آینده منطقه مد نظر قرار دارد. مهمترین مزیت این باد مناسب بودن آن برای تولید انرژی برق است. همچنین در تابستان تا حدود زیادی به تعدیل و لطافت هوا در مناطق میانی و شمالی دشت نیشابور کمک می ‌کند. نیروگاه بادی دیزباد در سال ۲۰۰۲ در این منطقه احداث شد.