Previous Next

محوطه باستانی هفت تپه شوش

هفت تپه نامی است که به مجموعه ای از تپه های پراکنده باستانی در محدوده ای با دست کم ۳۰ هکتار مساحت واقع در ۱۰ کیلومتری شرق–جنوب شرق شوش داده شده است.

هَفت ‌تَپه که یک محوطه باستانی در استان خوزستان است، در حدود ده کیلومتری جنوب شرق شهر شوش واقع شده و مجموعه ‌ای از تپه ‌های باستانی ‌است که احتمالاً شهر تیکنی یا کابناک تمدن ایلام را درخود جای داده ‌است. گستردگی این محوطه باستانی به مراتب باعث جلب توجه کاوشگران مختلف شده ‌است. بنابر نظریه‌ هایی، این شهر از مراکز مهم سیاسی در زمان حکومت ایلامیان و پادشاهی تپتی ‌آهار در سده پانزده پیش‌ از میلاد بوده ‌است که پس ‌از ویرانی آن، شهر شوش به مرکز قدرت تبدیل شد، هرچند هنوز مدرک محکمی برای اثبات آن بدست نیامده ‌است.
در ابتدا گیر کردن گاو آهن ماشین‌ های شخم زنی کشت و صنعت نیشکر هفت تپه موجب پیدایش اولیه این مجموعه شد. نخستین عملیات حفاری به سرپرستی دکتر عزت ‌الله نگهبان در سال ۱۳۴۴ در این محل آغاز گردید که تا سال ۱۳۵۷ ادامه یافت. بررسی ‌های روزمینی که پیشتر مَک آدامز در این ناحیه انجام داده بود، نشان می ‌داد که این محوطه گسترده باستانی فقط در دوره محدودی مسکونی بوده‌ است. هفت تپه، در حاصلخیزترین قسمت دشت خوزستان واقع شده‌ است. این محل باستانی، بین رودخانه‌ های دز و کرخه در حدود ده کیلومتری جنوب شرقی شوش و در وسط کشتزارهای طرح نیشکر هفت تپه قرار دارد. آثار باستانی هفت تپه، از مدت ‌ها پیش مورد توجه خاورشناسان و دانشمندان بوده ‌است. این منطقه در اواخر قرن نوزدهم میلادی، توجه «ژاک دمرگان»، باستان ‌شناس فرانسوی را که در آن هنگام رئیس هیأت حفاری فرانسوی در ایران بود، بخود جلب نمود. کاوش و حفاری علمی تپه ‌های باستانی هفت تپه از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۵۵ هجری شمسی توسط هیأت باستان‌ شناسی ایرانی به سرپرستی عزت الله نگهبان صورت گرفت که در نتیجه آن، اطلاعات و مدارک ذی قیمتی درخصوص گوشه ای از حلقه‌ های تاریک تاریخ تمدن ایلام، دراختیار محققین و دانشمندان قرار گرفت. براثر حفاری ‌های عملی انجام شده معلوم شد که نام اصلی و باستانی هفت تپه شهر «کاپناک» Kapnak است. مدارک باستان‌ شناسی بدست آمده در حفاری هفت تپه بیانگر این است که این شهر باستانی متعلق به سال‌ های ۱۵۰۵ تا ۱۳۵۰ قبل از میلاد در ایلام است. در سنگ نبشته بزرگی که در حفاری هفت تپه بدست آمده از شخصی به نام «تپتی آهار» Tepti-Ahar نام برده شده که خود را پادشاه ایلام و انشان و شوش نامیده است. تپتی آهار در این سنگ نبشته، لقب خود را آزاد کننده کشور ایلام از استیلا و یوغ سلاطین کاسی بین ‌النهرین نامیده و بدین لقب فخر می نماید. آثار معماری مکشوفه در هفت تپه عبارتند از: مجموعه آرامگاه تپتی آهار و معبد خصوصی او، آرامگاه دسته جمعی، ساختمان معبد، آرامگاه، زیگورات یا کاخ شماره یک، حیاطها، زیگورات یا کاخ شماره دو، دیوار طویل شمالی و تالار طویل.