Previous Next

مسجد دال ذال

مسجد دال ذال تبریز در محله مهاد مهین ( میار میار) و از آثار مهم تاریخی مرکزی شهر تبریز است که جنبه اسلامی- مذهبی دارد. در ضلع غربی این مسجد زیارتگاه دو تن از بزرگان دین است که در همین منطقه اعدام و شهید شدند. تاریخ ساخت بنای اولیه مشخص نیست ولی در دوره های متعدد دست به تعمیر و بازسازی اش زده اند.

مسجد دال ذال  تبریز در محله مهاد مهین ( میار میار) و از آثار مهم تاریخی مرکزی شهر تبریز است  که جنبه اسلامی- مذهبی دارد. در ضلع غربی این مسجد زیارتگاه دو تن از بزرگان دین است که در همین منطقه اعدام و شهید شدند. تاریخ ساخت بنای اولیه مشخص نیست ولی در دوره های متعدد دست به تعمیر و بازسازی اش زده اند. طبق کتاب تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز، تعمیر بقعه و مسجد در سال 1193 به دست حاج اسدالله نامی انجام گرفته است و  طبق کتیبه ای که در دیوار ضلع غربی نصب شده، بقعه درسال1380 با تلاش حاج جعفر دهقان افروز تجدید بنا شده است. ابعاد بقعه 12×6 متر و پلان آن مستطیل شکل است. در نمای اصلی بقعه و مسجد دال ذال، سه در ورودی و چهار پنجره ی آهنی سبزرنگ وجود دارد واز بین این درب و پنجره ها،  درب و پنجره ای که در ضلع شرقی بنا قرار گرفته است متعلق به مسجد دال ذال  است. بر بالای هر یک از دربها نیز کتیبه ای به چشم می خورد. کتیبه در وسط از جنس مرمر است و متنی از آیه ی 18 سوره ی مبارکه توبه بر روی آن درج شده است و همچنین در ضلع شرقی نیز کتیبه ای است از جنس کاشی آبی و فیروزه ای و عبارت مسجد دال ذال بر روی آن نوشته شده است. ضلع غربی و سه پنجره ی آن متعلق به بقعه امامزاده دال ذال است که نعل درگاهی آنها قوسی مازه دار و با نرده های آهنی حفاظ بندی شده اند. دو مناره ی فلزی در این نما وجود دارد و بالای در ورودی بقعه کتیبه ای از کاشی آبی و فیرزه ای نصب شده است. 
 نمای بیرونی مسجد دال ذال،  دارای ازاره ای به ارتفاع یک متر از جنس سنگ مرمر است و قسمت های بالای ازاره با آجرهای سه سانتی نماکاری شده است. پای دیوارها در نمای داخلی تا ارتفاع یک متر ازاره بندی شده و دیوارهای داخلی و سقف فضای داخلی به شکل زیبایی آینه کاری شده است. در نمای جنوبی پنجره ای قوسی شکل وجود دارد و فضای بقعه از طریق چند پله از نمای شرقی با مسجد دال ذال مربوط می شود. کف بقعه با فرش و پتو مفروش شده است. ضریح نقره ای زیر گنبد قرار دارد و دارای ابعاد 3×2 متر است و در سال 1391 از طرف اداره کل اوقاف و امور خیریه آذربایجان شرقی نصب شده است.
در کتب قدیمی آمده است که دو قبر موجود در آنجا از مزارهای کهن است که در کتاب رضات الجنه نیز به آن اشاره شده است که مرقد و مزار آن دو بزرگوار  درمسجد دار در درب میار میار ( مهار مهین) در حوالی محله ی سنگ سیاه مشخص شده است و آن دو را امامزاده می گویند. در متون تاریخی این دو امامزاده دال و ذال را از فرزندان محمد ابن حنیفه دانسته اند و با توجه به اینکه هشام بن عبدالملک بن مروان، امام چهارم شیعیان، امام سجاد (ع) را به شهادت رساند، اذیت و آزار سادات را آغاز نمود و درنتیجه ی این رفتار، سادات به شهرهای مختلف مهاجرت کردند و آن دو بزرگوار نیز به تبریز کوچ کرده و برای مدتی در تبریز مخفی بوده تا اینکه هواخواهان بنی امیه آن دو را در مسجد به شهادت رسانده و به دار آویختند. ازدوجهت این مسجد را دال و ذال گفته‌اند یکی از جهت تقیه و خوف از اعادی و ظالمان که تصریح به نام آنان نمی کردند و دیگر اینکه مردم دارالسلطنه ی تبریز جهت تخفیف در تکلم و آسانی آنها را بدین نام میخواندند که تاکنون نیز  به این شهرت معروف و باقی است که دال اشاره دارد به نام عبدالله بن جعفر اول، از نوادگان محمدبن حنیفه و ذال نیز اشاره دارد به اسم عبدالله راس المذری پسر جعفر ثانی.